Kiedy piszę do was te słowa, właśnie jestem w planowym bloku w przerwie dostawy prądu i nie mam światła. Mam jednak internet i inne udogodnienia, dzięki naszemu systemowi radzenia sobie z tym zjawiskiem. Dziś dowiecie się co to jest load shedding, na czym polega, skąd się wziął i czy się kiedyś skończy.
Co to jest load shedding?
Load shedding ma miejsce gdy zapotrzebowanie na elektryczność (load), nie może zostać zaspokojone produkowaną liczbą elektryczności. Taka sytuacja jest niebezpieczna dla sytuacji energetycznej kraju i mogłaby doprowadzić do pełnego blackoutu. Naprawienie szkód spowodowanych przez taki blackout trwałoby kilka dni.
Aby uniknąć pełnego blackoutu sztucznie zmniejsza się (shed – zrzurzić, stracić) zapotrzebowanie na elektryczność (load), w planowany sposób wyłączając elektryczność w danych obszarach na określony okres czasu zazwyczaj w dwugodzinnym bloku. W ten sposób osoby korzystające z prądu dalej mogą z niego korzystać przez większość czasu.
Jak load shedding wygląda w praktyce?
Po pierwsze load shedding nie ma miejsca cały czas. Jest ogłaszany w mediach i oczywiście ludzie też się o nim informują. Zdarza on się raz częściej raz rzadziej, czyli bywa kilka tygodni czy miesięcy bez niego, a bywa tak, że jest codziennie. Load shedding ma też różne poziomy (stages) – im wyższy poziom, tym więcej dwugodzinnych bloków bez elektryczności w ciągu doby. Kapsztad ma zawsze jeden poziom niżej niż reszta kraju, bo miasto ma to lepiej ogarnięte.
Dodatkowo miasta i miejscowości są podzielone na strefy. Każdy musi sobie sprawdzić w jakiej znajduje się strefie. Jak już człowiek zna strefę, to może spojrzeć na rozpiskę tego, kiedy w jego strefie nie będzie elektryczności. Dla przykładu, jesteśmy na poziomie 3 load shedding i elektryczność będzie wyłączana trzy razy dziennie, sprawdzamy na rozpisce kiedy stanie się to w naszej strefie i możemy planować sobie życie.
Na szczęście już kilka lat temu pojawiła się aplikacja na telefon o nazwie EskomSePush, która ma wszystko obcykane. Wystarczy wpisać swoją dzielnicę, żeby zobaczyć w jakich godzinach nie będzie elektryczności. Swoją drogą nazwa tej apki to gra słowna na wulgarnym wyrażeniu afrikaans “jou ma se poes”… czyli wagina twojej matki. To wyrażenie używa się, by powiedzieć komuś, że bredzi albo, żeby spadał na drzewo. Samo “se poes” to czyjaś wagina, a w przypadku tej apki wagina Eskomu, czyli firmy odpowiedzialnej za elektryczność w RPA. Co prawda zmienili na “se push”, ale i tak wszyscy wiedzą o co chodzi.
Czy z tym load shedding da się żyć?
Ogólnie, jeśli się ma trochę pieniędzy, żeby zainwestować w ulepszenia to tak. Można sobie nakupować latarek, świateł na baterie, baterii do telefonu czy komputera, UPS podtrzymujący internet przy życiu, kuchenkę gazową itd. My możemy gotować, pracować i mamy rozrywkę na urządzeniach na baterie. W przypadku dużego biznesu ze sporym budżetem ludzie po prostu instalują generatory i całe biuro działa jak ta lala.
Oczywiście jest to jednak upierdliwe. Generatory są drogie, a takie co zaczynają się od dwóch tysięcy złotych wytrzymają jedynie godzinę. Ponieważ load shedding nie dzieje się cały czas, nie znam nikogo “prywatnego”, kto postanowił w nie zainwestować. Trzeba pamiętać, że gdy nie ma elektryczności pada wam więc lodówka czy zamrażarka. Nie można wysuszyć włosów, wydepilować nóg czy oglądać telewizji. Nawet jak się ma latarki czy światła na baterie, to i tak nie to samo, co normalne oświetlenie. No i zawsze trzeba zaplanowaćładowanie, bo się można obudzić z ręką w nocniku.
I to co wyżej napisałam, to są problemy osób uprzywilejowanych, bo jakieś 50% społeczeństwa w ogóle sobie nie może pozwolić na żadny ekwipunek pomocowy. Jak elektryczności nie ma to nic nie mogą z tym zrobić. Do tego wyłączanie i włączanie oczywiście destabilizuje instalacje, tam gdzie są one mniej doglądane, nie wytrzymują. W związku z tym elektryczności często nie ma dłużej, niż wskazywałby na to dwugodzinny blok. Czasem coś się może zepsuć od skoków napięcia, a wiadomo, że im człowiek ma mniej pieniędzy tym bardziej to w niego uderza.
Oczywiście bardzo też cierpią małe biznesy. W czasie load shedding nie działają terminale kart, więc nagle ludzie muszą wyczarować gotówkę albo nie skorzystać z usługi. Bez elektryczności nie działają różne maszyny, komputery i tym podobne. Nie można użyć ekspresu do kawy czy kuchenki elektrycznej… W związku z tym klienci chętniej chodzą w miejsca, które operują także w czasie load shedding. Często są to duże sieci, które było stać na generatory i inne systemy pomocowe.
Dlaczego jest ten cały load shedding i co dalej?
Takie rzeczy nie biorą się znikąd, więc składa się na nie dużo składników – stare elektrownie na węgiel, brak odpowiedniej konserwacji elektrowni, opóźnienia w budowaniu nowych elektrowni, długi Eskomu wynikające z błędów w zarządzaniu i głębokiej korupcji w tej spółce państwowej, agresywna urbanizacja i wzrost potrzeb społeczeństwa. Jest to dość wybuchowa mieszanka, bo potrzeby rosną, a możliwości elektrowni maleją.
Oczywiście są plany wybudowania większej ilości elektrowni czy napraw, ale to wszystko trwa. Ze względu na przestarzały sprzęt co chwila się coś psuje. Jak się psuje to jest load shedding, jak jest load shedding to Eskom zarabia mniej, a musi wydać pieniądze na naprawy. Eskom pieniędzy często nie ma również dlatego, że są kradzione przez jego personel na wysokich szczeblach. Rząd ciągle im pomaga, ale jakoś sytuacja się nie poprawia. W związku z tym zaproponowano podwyżki cen, ale pomyślcie, co o tym myśli społeczeństwo, które na tej elektryczności nie może polegać.
Podobno teraz wymyślili jakieś rozwiązanie, które trochę społeczeństwu ulży… choć nie palą się by tłumaczyć dokładnie jakie. Wiadomo tyle, że problemem trzeba się było zająć dwadzieścia lat temu i to właśnie brak zapobiegania problemowi doprowadzić do takiej, a nie innej sytuacji. Pożyjemy zobaczymy. Load shedding towarzyszył mi przez większość życia w RPA, a po raz pierwszy pojawił się w roku 2008. Kapsztad ogólnie lepiej to ogarnia i już teraz ma plany niezależne od planów państwowych, żeby jeszcze bardziej się uniezależnić.
Góry i ocean w jednym mieście, a do tego świetne restauracje w cenach nieporównywalnie niższych niż w krajach zachodnioeuropejskich i umiarkowanie przyjemny klimat cały rok. Nic dziwnego, że Kapsztad to atrakcyjne miasto dla turystów, emerytów i nomadów cyfrowych z różnych krajów europejskich. Czy dla Polaka jest to równie przyjazny kierunek co dla Niemca? Ponieważ coraz częściej dostaje pytania o nomadyzm cyfrowy w Kapsztadzie, postanowiłam sklecić ten oto post.
Wizy, czyli ile możesz siedzieć w RPA
Niby jesteśmy w EU, niby jesteśmy w Schengen… ale obywatel Polski nie ma tak łatwo jak osoby z wielu innych krajów europejskich. Polacy mogą wjechać do RPA bez wizy, ale zamiast typowych 90 dni, Polacy przy wjeździe dostają stempel jedynie na 30 dni. Przy takim wjeździe wymaga się też biletu powrotnego lub na dalszą podróż. Problem przy takiej wizie jest taki, że nie można sobie wyskoczyć do kraju ościennego na chwilę i potem dostać kolejne 30 dni. Wyjazd do krajów ościennych się nie liczy. Aby dostać nowy stempel musicie pojechać dalej.
Aby dostać wizę na dłużej (do 90 dni), można o nią złożyć wniosek w ambasadzie RPA w Warszawie. W tym przypadku trzeba jednak m.in. pokazać, gdzie się będzie mieszkać i fundusze w wysokości 500 dolarów amerykańskich (+/-2400 PLN) na każdy tydzień pobytu od osoby. Taką wizę można przedłużyć raz na kolejne 90 dni już w RPA. Plusem jest to, że urząd często się spóźnia, a jak się złożyło wniosek to w RPA można siedzieć dopóki się nie otrzyma odpowiedzi. Minus jest jednak taki, że jeśli się przed doczekaniem na przedłużenie i wyjedzie z nieważną wizą to czeka na was ban na wjazd do RPA – przy mniej niż 30 dniach na rok, jeśli więcej na 5 lat.
Wiza, o której mówię jest wizą turystyczną, czyli rekreacyjną. Trzeba jednak pamiętać, że wiza turystyczna nie uprawnia do pracy w RPA. Żeby pracować dla firmy z siedzibą w RPA potrzebna jest inna wiza. Wizy dla nomadów cyfrowych jako takiej w RPA jeszcze nie ma, choć są ku temu plany. Miałoby to na celu uregulowanie tej szarej strefy i zachęcenie ludzi do przyjazdu do RPA. Jaki to problem, jeśli ktoś sobie siedzi w jednym kraju i pracuje dla własnego kraju? Z punktu widzenia RPA np. taki, że po 183 dniach pobytu w roku dana osoba staje się rezydentem podatkowym, więc powinna płacić podatki.
Gdzie się zatrzymać?
Jeśli postanowicie na jakiś czas zaznać piękna Kapsztadu jest kilka fajnych dzielnic, gdzie można się zatrzymać. Wybór oczywiście zależy od osobistych preferencji, ale tutaj podaję kilka sugestii:
Dla fanów spacerów nad brzegiem oceanu, którzy chętnie mieszkaliby nieco dalej od miasta najlepsze będą dzielnice Noordhoek, Big Bay lub Hout Bay. Dla tych co lubią i ocean i miasto i chcą być blisko atrakcji turystycznych lepsze byłyby okolice Camps Bay, Sea Point, Mouille Point lub Waterfront.
Dla osób lubujących się w sportach wodnych takich jak kitesurfing czy surfing polecam Muizenberg i Blouberg.
Jeśli dla kogoś najważniejszy jest łatwy dostęp do gór to kłania się Tamboerskloof i Vredehoek.
Dla osób lubiących być w centrum najlepiej wybrać dzielnicą Gardens, ewentualnie okolice Kloof Street.
Można też mieszkać w kilku dzielnicach po kolei, aby doświadczyć różnych aspektów tego pięknego miasta. Jedno o czym trzeba pamiętać to, że tanie lokum niekoniecznie jest pozytywnym znakiem. Może być no w dzielnicy, która jest stosunkowo niebezpieczna.
Wynajem krótkoterminowy
Wynajęcie mieszkania na krócej w Kapsztadzie nie należy do zadań najłatwiejszych. Standardowo umowy najmu podpisywane są na rok i przez pierwszy rok często nie ma okresu wypowiedzenia. Nie należy wierzyć ludziom, którzy chcą podpisać z wami umowę na rok, ale mówią, że nie będzie problemu z ewentualną wcześniejszą wyprowadzką. Sama wpadłam w sidła takiej osoby i znam wiele osób, które płaciły za mieszkania, gdzie już nie mieszkały. Jak przychodzi co do czego właściciel wymusza na osobie wyprowadzającej się znalezienie nowej osoby. Nie warto pakować się w ten stres przy krótkich pobytach.
Zamiast tego polecam wynajem długoterminowy na Airbnb. Ceny są wtedy korzystniejsze niż przy wynajmie na tydzień czy dwa, a Airbnb chroni was przed ewentualnymi machlojkami. Innym sposobem jest szukanie lokum na grupach ekspackich typu Internations, forach internetowych czy już na miejscu przez nowe znajomości. Zwłaszcza przy większym budżecie można też skorzystać z usług agencji nieruchomości oferujących wynajem tymczasowy.
Infrastruktura nomadzka
Gdy ja wyprowadzałam się do RPA 11 lat temu Internety jeszcze słabo śmigały. Dziś jednak jest masa hipsterskich i niehipsterskich miejscówek, gdzie możecie pracować. Chyba najfajniejszą jest kafejka na szczycie Góry Stołowej 🙂 Nie będę dawała innych sugestii, bo jest ich dużo i też nie chce pozbawiać pracy wujka Google.
Jeśli chodzi o wynajem to najlepiej szukać na Airbnb miejscówek określonych jako business ready, ewentualnie dokładnie dopytywać o internet w wiadomościach prywatnych. Mówię o tym dla tego, że jeśli kogoś wywieje na farmę to może się okazać, że lokum oznaczone jako “z Internetem” bardzo różni się od oczekiwań (oczekiwanie: chcę robić videocalle kontra rzeczywistość: jak jest dobry wiatr to się załaduje email).
Koszty życia
Polski Business Insider niedawno zaklasyfikował Kapsztad na liście miast, gdzie możesz żyć za 1000 dolarów lub mniej. I rzeczywiście, masa osób żyje za tyle, a nawet dużo, dużo mniej w Kapsztadzie, tylko nie wiem, czy to w jakikolwiek sposób odnosi się do stylu życia na jaki liczy nomad cyfrowy. Wiadomo, że człowiek chce mieszkać w jakiejś fajniejszej dzielnicy, pojeść, popić, wziąć Ubera, pozwiedzać i doświadczyć życia kulturalnego.
17 tysięcy randów, bo na tyle mniej więcej przelicza się 1000 dolarów, to cena samego umeblowanego mieszkania z dwoma sypialniami w dobrym standardzie w okolicach centrum. Za umeblowaną kawalerkę w średnim standardzie zapłacilibyście około 10 tysięcy randów. Dodatkowo życie nie jest łaskawe dla singli, czyli ze względu na ceny wynajmu mieszkania 1000 dolarów na jedną osobę to raczej mało, ale już 2000 dolarów na dwie osoby mogłoby być bardziej okej.
Jeśli chodzi o koszty jedzenia na mieście czy produktów żywnościowych to są bardzo porównywalne do Polski. Ceny ekskluzywnych restauracji w Kapsztadzie są więc znacznie bardziej atrakcyjne dla Niemca czy Włocha, bo w tych krajach jedzenie na mieście jest dużo droższe. Tak samo ceny wydarzeń kulturalnych niewiele różnią się od tych polskich. Byłam w Polsce dwa miesiące temu, więc myślę, że mam dość dobre porównanie 🙂
Kapsztad czy nie Kapsztad?
Kapsztad jest super miastem, gdzie można wybrać się na wodne safari, posurfować, poopalać się, pochodzić po plaży, skoczyć ze spadochronem, polatać na paralotni, pochodzić po górach na niezliczonych szlakach i pojeść w rewelacyjnych restauracjach. Można tu też doświadczyć muzyki i wydarzeń z wielu różnych kultur RPA czy wykorzystać to miejsce jako bazę wypadową do innych atrakcji RPA. Moim zdaniem jest więc świetnym kierunkiem na kilka miesięcy życia.
Z drugiej strony dla Polaka, który zarabia w złotówkach, a nie euro, pod względem tego, co można wycisnąć z każdej złotówki nie przebije niektórych krajów Azji czy Ameryki Południowej. Dodatkowo polityka wizowa i fakt, że bez składania podania Polak może przyjechać tylko na 30 dni nie zachęca, do akurat tego kierunku. Czy o czymś zapomniałam? Co jeszcze chcielibyście wiedzieć? Zapraszam do zadawania pytań w komentarzach.
Gdybym miała wymienić smaki RPA, z całą pewnością znalazłyby się wśród nich chipsy lub frytki z solą i octem. Jest to ewidentny wpływ brytyjskiego kolonializmu, ale ludzie w RPA dopasowali go do własnych potrzeb. Sól z octem można znaleźć w każdej budce z fast foodem do doprawienia lokalnego przysmaku, tzw. slap chips, czyli miękkich frytek. Ten sam smak w formie posypki znajdziemy też w każdym kinie, na stoliku obok kas, gdzie można doprawić sobie popcorn wedle własnych preferencji. Ocet z solą to także smak mojego ulubionego wegańskiego przysmaku, czyli „czipsów” z ciecierzycy. Ja zazwyczaj kupuję go w sklepie, ale nie trzeba jechać do RPA, żeby spróbować tej przekąski, bo można ją przygotować w domu.
Składniki:
Puszka ugotowanej ciecierzycy
400 ml białego octu
1 łyżka soli gruboziarnistej
2 łyżki oliwy z oliwek
Przygotowanie:
Rozgrzewamy piekarnik do 180 stopni. Wlewamy ocet i wrzucamy ciecierzycę do garnka. Dla osób, które próbują pierwszy raz, wystarczy poczekać do zagotowania i przejść do następnego punktu przepisu. Jeśli ktoś zna i lubi ten smak lub chciałby spróbować potęgi octu to może odstawić mieszankę np. na 15-30 minut przed przejściem do reszty przepisu. Oczywiście im dłużej ciecierzyca pływa w occie, tym mocniejszy smak.
Odcedzamy ciecierzycę z octu. Kładziemy na blachę do pieczenia pokrytą folią aluminiową. Smarujemy oliwą i posypujemy solą. Upewniamy się, że ciecierzyca jest równomiernie pokryta. Wstawiamy na około 25 minut do piekarnika. Gotowa ciecierzyca powinna być złotawa i chrupiąca, również w środku. Jeśli nie jest, po przemieszaniu wstawiamy z powrotem do piekarnika. W zależności od używanego sprzętu, osiągnięcie odpowiedniego efektu może nawet trwać 45 minut.
Jeśli przekąski nie zjemy od razu, można ją przechowywać w słoiku lub hermetycznym pojemniku. Lekker eet!
Od pewnego czasu RPA przymierza się do przyjęcia języka migowego jako 12 oficjalnego języka. Zabieg ten ma zwiększyć dostęp osób niesłyszących i niedosłyszących do informacji, ale także umożliwić im np. zdawanie testów na prawo jazdy. To świetny pomysł, choć ja pozostanę sceptyczna jak zostanie wprowadzony w praktyce.
RPA ma 11 oficjalnych języków i teoretycznie wszystkie druczki w urzędach czy inne oficjalne komunikaty powinny być w 11 językach. Tajemnicą poliszynela jest jednak to, że w praktyce w urzędach widzi się trzy najpopularniejsze języki prowincji. Czas pokaże więc, czy ta zmiana rzceywiście ułatwi życie osób niesłyszących.
Dzisiaj jednak nie o tym będzie! Ciężko bowiem na tę wiadomość związaną z językiem migowym nie przypomnieć sobie olbrzymiej wpadki RPA na arenie międzynarodowej, gdy osoba najprawdopodobniej podająca się za tłumacza języka migowego wykonywała tę rolę podczas uroczystości związanych ze śmiercią byłego prezydenta RPA, Nelsona Mandeli.
Skrót wydarzeń
Mimo że śmierć Nelsona Mandeli nie była nieoczekiwana, gdy zmarł 5 grudnia 2013 cały kraj pogrążył się w żałobie. Za walkę z apartheidem były prezydent RPA spędził 27 lat w więzieniu na wyspie Robben Island niedaleko Kapsztadu. Gdy w końcu go wypuszczono szybko został liderem partii ANC, a cztery lata później prezydentem kraju. Mandela był międzynarodowym symbolem walki o wolność, ale i wybaczenia dawnych krzywd. W 1993 roku został uhonorowany Nagrodą Nobla.
Po jego śmierci na liczne obchody i uroczystości zapraszano znanych polityków i gwiazdy z całego świata. Mężczyzna najprawdopodobniej podający się za tłumacza języka migowego tłumaczył przez 4 GODZINY podczas jednej z największych uroczystości wiele osób, w tym między innymi ówczesnego prezydenta USA, Baracka Obamę. Szybko stało się jasne, że mężczyzna jedynie udaje tłumaczenie, bo już podczas uroczystości, pierwsza niesłysząca południowoafrykańska posłanka, Wilma Newhoudt-Druchen, napisała na Twitterze, że ta osoba to oszust. Media społecznościowe zapełniły się podobnymi opiniami od oburzonych osób niesłyszących.
Ponieważ uroczystość ta była transmitowana na całym świecie, szybko wybuchnął skandal. Osoby niesłyszące w innych krajach nic nie rozumiały z obchodów, bo wszystko, co przekazywałam im tłumacz było nonsensem. Podobno nie znał najprostszych słów takich jak “dziękuję” i “RPA”, a także na jego twarzy nie było żadnej mimiki, która jest podstawą języka migowego. Myślę, że nawet, gdy osoba nie znająca języka migowego przyjrzy się temu nagraniu zobaczy, że coś jest nie tak:
Niezły przypał, c’nie? Pierwszy poziom tej wpadki to oczywiście to, że tysiące niesłyszących osób na całym świecie nie zrozumiało ceremonii. Pomyślcie jednak o tym, jak wielkie to było zagrożenie pod względem bezpieczeństwa jeśli jakaś osoba podaje się za tłumacza i stoi obok najważniejszych polityków areny narodowej i międzynarodowej. Tylko czy ten mężczyzna rzeczywiście był oszustem?
Co się tam w ogóle stało?
Na to pytanie nie odpowie wam nikt, mimo że mamy rok 2022, a sytuacja miała miejsce w 2013. Poniżej podsumowuję wszystko to, co wykopałam w internecie.
Możnaby założyć, że rząd się będzie kajał i że ktoś weźmie za to wszystko odpowiedzialność. Tak jednak nie było. Początkowo rząd jedynie ogłosił, że jest świadomy całej sytuacji i przyjrzy się temu, co się stało, oczywiście w swoim czasie. Najpierw więc zaczął tłumaczyć się sprawca całego zamieszania, zidentyfikowany jako Thamsanqa Jantjie. Powiedział, że tłumaczem języka migowego jest od wielu lat i nikt nigdy nie miał mu nic do zarzucenia. To nieprawda, bo został uprzednio zwolniony dyscyplinarnie z wykonywania obowiązków. Skarżono się na niego już wcześniej np. podczas tłumaczeń teraz już byłego prezydenta RPA Zumy. Jest nawet nagranie, na którym tłumaczy pytanie: “Nelson Mandela jest w bardzo chory, a prezydent Obama planuje wizytę. Czy powinien ja odwołać?” przetłumaczył jako “Toaleta! Toaleta! Unia! Czoło!”. To, że coś było nie tak z tłumaczeniem podczas ceremonii upamiętniającej Mandelę zwala jednak na atak schizofrenii.
Najpiękniejsze kwiatki w całej aferze pochodzą jednak od ówczesnej wiceminister do spraw kobiet, dzieci i niepełnosprawnych, Hendrietty Bogopane-Zulu. Ta Pani wypowiedziała się dzień po tłumaczu. Przyznała się do jakiegoś tam błędu, mówiąc, że firma SA Interpreters, dla której pracował tłumacz, rzeczywiście nie ma najlepszej reputacji (a do tego zapadła się pod ziemię po tym wydarzeniu), a tłumacz miał dość niską stawkę. Przy tym wszystkim jednak lawirowała w tłumaczeniach tak, że Morawiecki może się przy niej schować. Oto te, które na zawsze zostały w moim sercu:
“To było złe. Czy było oszustwem? Nie. Czy on jest przeszkolony? Ma tylko wstęp do szkolenia, jak wielu mieszkańców RPA.”
Zapytana czy ktokolwiek zrozumiał tłumacza: “Znajdziemy kogoś, kto go rozumie, kto poprosił go o wykonanie tego zadania, ale nie zrobimy tego teraz.”
Twierdząc, że południowoafrykański język migowy ma ponad 100 dialektów i nikt nie jest zrozumiany przez wszystkich dodała: “Jeśli nic nie przegapiłam, nie uważam, że jako kraj powinniśmy mówić, że się wstydzimy. Kwestia języka migowego zawsze zależała od tego, gdzie żyjesz, do jakiej chodzisz szkoły i w jakim języku mówisz.”
“Czy zostanie zaproszony do tłumaczenia na dużych imprezach w przyszłości? Nie moją rolą jest tutaj powiedzieć tak lub nie.”
Czyli podsumowując nic się nie stało! Rzeczywiście, jeśli się poczyta o języku migowym, to można się dowiedzieć, ż np. amerykański i brytyjski maja zaledwie 30% takich samych znaków. Oburzenie ludzi niesłyszących na całym świecie, którzy nie zrozumieli niczego i czuli się obrażeni tłumaczeniem, które w ich mniemaniu było oszustwem, chyba jednak o czymś świadczy. Zanim dowiecie się więcej zapraszam na chwilę relaksu.
Ciutka humoru
Wpadka była mocno żenująca, a tłumaczenia mało przekonujące, co oznacza, że dała wielkie pole do popisu memiarzom. Oto kilka z memów produkowanych w tym okresie na potęgę:
Tam poniżej jest karuzela, musicie sobie klikać strzałki!
No i oczywiście każdy szanujący się komik z RPA musiał uwzględnić tę wtopę w swoim materiale, tutaj fragment występu Trevora Noah (temat wałkuje bezpośrednio od początku do 6:16 :D):
Co było dalej?
W sumie nic. Ludzie jeszcze chwilę się burzyli, bo jeśli ten tłumacz trafił na to wydarzenie to być może tłumaczył też w sądzie? Dodatkowo na światło dzienne wyszły różne przestępstwa, o które tłumacz oskarżany był w przeszłości. Niestety nie wiadomo co dalej się stało z zarzutami, bo odpowiednie dokumenty poznikały. Wiadomo za to, że kilka dni po całym wydarzeniu, tłumacz trafił do szpitala psychiatrycznego.
Czy dalej pracuje w zawodzie? Czy był oszustem czy chorym człowiekiem? Kto był odpowiedzialny za zatrudnienie go? Niestety nie wiadomo, choć wskazywano na to, że Thamsanqa Jantjie pewne powiązania z partia rządzącą w RPA od 1994 roku, ANC, partia zaprzeczała tym doniesieniom.
RPA nie jest najłatwiejszym krajem do życia. Jest więc wiele rzeczy, które irytują przybywających tu imigrantów. Dziś opowiem wam o 8 najważniejszych. Pamiętajcie, że człowiek się do wszystkiego może przyzwyczaić i nie ma miejsc idealnych. Chodzi o to, żeby żyć w takim miejscu, które pasuje nam. A mi RPA pasuje bardziej niż Polska.
Trzeba też pamiętać, że ja opowiadam o perspektywie człowieka z kraju “Zachodniego” (ten cudzysłów jest bardzo potrzebny jak się to piszę będąc z Polski, ale dobra). Dla wielu osób przeprowadzających się do RPA z innych krajów, gdzie żyje się gorzej, poza bezpieczeństwem te kwestie są znane, a nawet w RPA mniej dokuczliwe.
1. Bezpieczeństwo
Jak już mówiłam w poście o bezpieczeństwie dla turystów jest tu spoko na dwa czy trzy tygodnie. Jednak przy mieszkaniu w RPA bezpieczeństwo to kwestia numer jeden. Mieszkając w dużym mieście, gdzie nie ukrywajmy większość imigrantów mieszka, trzeba liczyć się z wieloma ograniczeniami.
Dom powinien być zabezpieczony podobnie jak domy sąsiadów. W zależności od miejsca, zabezpieczenia mogą obejmować kraty w oknach, ogrodzenia elektryczne, kamery, prywatną firmę ochroniarską, wysokie płoty czy nawet altanę z kratami. Mieszkania tak samo. Dodatkowo popularne są grupy sąsiedzkie, gdzie ludzie informują się o najnowszych przestępstwach i wspólnie pracują nad swoją paranoją w tym temacie.
Poza tym trzeba wiedzieć, w jakiej okolicy się znajdujemy. Tam, gdzie jest większa przestępczość należy na siebie dużo bardziej uważać. Ogólnie poza miejscówkami na wyjścia wieczorne raczej nie chodzi się po zmroku. Nawet w ciągu dnia człowiek też dwa razy pomyśli zanim wejdzie w pustą, wąską uliczkę.
Jak żyć? Na autopilocie. W Polsce przyzwyczajamy się np. do tego, żeby szukać kosza na śmieci pod zlewem. Nikt o tym nie myśli, ba, to zwyczaj, od którego za granicą trzeba się długo odzwyczajać. Tak samo człowiek automatyzuje inne zachowania i nawet o tym nie myśli.
2. Loadshedding
Za tą tajemniczą nazwą kryją się planowe cięcia w dostawie prądu. Loadshedding ma różne poziomy, a od poziomu zależy, ile razy w ciągu dnia zostanie wyłączona elektryczność. Okienko na wyłączenie elektryczności to zazwyczaj 1,5 godziny do 2 godzin. Każda strefa wie, kiedy elektryczność zostanie wyłączona, można się przygotować.
Loadshedding jest uciążliwy, bo trzeba pamiętać o ty, żeby zawsze mieć wszystko naładowane. Urządzenia powinno się wyłączyć samemu, zanim loadshedding nadejdzie, ale łatwo zapomnieć. Niestety czasem coś się może zepsuć przez to włączanie i wyłączanie. Nam raz poszedł się j*bać telewizor Loadshedding przychodzi i odchodzi, zmienia poziomy, raz jest lepiej, raz gorzej. Tak średnio jest to kilka dnia na dwa-trzy miesiące.
Czy można to przetrwać? Loadshedding, jak wszystko, najbardziej uderza w osoby bez pieniędzy. Gdy się pieniądze ma (normalne, typu klasa średnia), można się zabezpieczyć. Inwestuje się w powerbanki do telefonu, do laptopa, UPS podłączony do modemu zapewnia internet podczas cięć. Niestety dużo ludzi zamiast szukać rozwiązań woli marudzić i być wiecznie zaskoczonym. Tak już marudzą od 10 lat, bo od tylu loadshedding jest stałym punktem programu życia w RPA.
3. Wizy
Wizy to koszmar każdego imigranta. Nie ma znaczenie czy jesteś ekspatem, który przyjeżdża z super duper umiejętnościami czy kimś zupełnie innym, jeśli nie masz opcji złożenia papierów w ambasadzie ten temat Cię dopadnie. Co za problem składać papiery w ambasadzie? Ambasady nie są obcykane z wieloma typami wiz. Poza tym dochodzi koszt lotu i czas czekania poza granicami RPA, nawet kilka tygodni. Nie każdy może sobie na to pozwolić.
Imigrantom zostaje więc niesławny urząd imigracyjny, czyli Home Affairs. Oczekiwanie na wizy potrafi trwać miesiącami, a nawet latami. Stały pobyt to także prawdziwa odyseja, a obywatelstwo w tej chwili to już w ogóle zapomnij. Na spotkaniach imigrantów ludzie marudzą na wizy i lubują się w opowiadaniu strasznych historii. Tych ostatnich jest sporo, bo urząd często odrzuca podania, w których wszystko gra.
4. Słaby rynek pracy
Kiedy człowiek się gdzieś zadomawia, chciałby się też spełniać zawodowo. Niestety rynek pracy w RPA jest słaby, bo jest olbrzymie bezrobocie. Oczywiście wszystko zależy od branży, bo nie znam żadnego dewelopera, który marudzi. Ogólnie rzecz biorąc czy marketing, czy tłumaczenia czy zasoby ludzkie, ludzie mówią, że mało opcji. Jak się złapie pracę, która opłaca ubezpieczenie medyczne, plan emerytalny i jeszcze daje jakieś inne fajne benefity to ciężko ją zmienić, nawet jeśli jej nienawidzicie. A jak was zwolnią? No to wtedy ciężko znaleźć coś innego sensownego.
Dodatkowo obcokrajowców na wizach (w tym małżonków obywateli) nikt nie chce zatrudniać, bo na wizy czeka się długo i ogólnie sporo zachodu z tym wszystkim. Poza tym rynek lubi osoby z krajów anglojęzycznych do prac innych niż językowe/w turystyce. Nie ma znaczenia jak dobrze mówicie. To moim zdaniem jest większy trend, bo podobne zachowania widzę w stosunku do ludzi z RPA, dla których angielski nie jest pierwszym językiem.
5. Biurokracja
Wizy i problemu okołowizowe wpisują się w większy trend okropnej RPAńskiej biurokracji. RPA ma piękne prawodawstwo, które w teorii sprawia, że wszystko jest cacy, ale w praktyce kreuje masę problemów i opóźnień. Załatwienie czegokolwiek oznacza bardzo długie kolejki i czasami miesiące absurdów.
Obcokrajowcy mają jeszcze gorzej. Wiele urzędów określa warunki uzyskania danego dokumentu np. prawa jazdy czy załatwienia czegoś, dla dwóch najpopularniejszych wiz – studenckiej i pracowniczej. W związku z tym osoby na innych wizach muszą się strasznie gimnastykować, żeby coś załatwić. Nie pomaga ogólny strach przed obcokrajowcem, że coś chachmęci, bo może w kraju jest nielegalnie albo kradnie i potem będą kłopoty? Lepiej odesłać go z kwitkiem.
6. Podejście do zwierząt
Ten temat jest bardzo złożony. Myślę, że łatwo sobie przyjechać z Anglii i oceniać, jak tu wielu ludzi traktuje zwierzęta. Niestety często ludziom żyje się tragicznie i trudno oczekiwać, żeby mieli empatię dla bezdomnych zwierząt. Upadlające warunki życia upadlają człowieka. Łatwo sobie mówić, że my byśmy byli inni, ale sądzę, że to tylko myślenie życzeniowe.
Poza tym w RPA bardzo widać, że gdy ludzie mają pieniądze, niezależnie od czynników kulturowych traktują zwierzęta jak członków rodziny. Z drugiej strony i w największej biedzie widać ludzi, którzy o dobrobyt zwierząt walczą. Ja wiem, że długo owijam w bawełnę, ale chodzi o to by nie stygmatyzować biedy i nie wyciągać np. krzywdzących wniosków kulturowych. A jeśli myślicie, że w Polsce zwierzętom się dobrze żyje to zapraszam na profile społecznościowe Dioz.pl.
Więc co jest nie tak z tym podejściem? Psy w dzielnicach z dużą przestępczością traktuje się tylko i wyłącznie jako maszyny obronne. Takie zwierzęta są często źle traktowane, żyją na łańcuchu, czasem nie mają schronienia czy wody. Jest też masa bezdomnych psów i kotów, które rozmnażają się w błyskawicznym tempie. Sterylizacja kosztuje i w ogóle kogo to interesuje. Walki psów to kolejny problematyczny trend.
7. Podejście do drugiego człowieka
Mimo różnorodności i ogólnej tolerancji w RPA, nazywanego Tęczowym Narodem, ludzie grupują się wedle przynależności kulturowej, religijnej czy językowej. Nie mówię tu o pracy, bo w pracy wszyscy się dogadują i w ogóle wszystko cacy. Poza pracą jednak widać, że kraj nie jest wcale taki otwarty. Małżeństwa mieszane, nawet tyle lat po upadku apartheidu, dalej są raczej wyjątkiem od reguły. Jest dużo stereotypów i krzywdzących przekonań idących w różnych kierunkach.
Dla obcokrajowców nie do końca świadomych tego wszystkiego jest to dziwne. Najbardziej zróżnicowane grupy, które znam, to zawsze grupy z obcokrajowcami. Lokalsi w takich grupach często żyli lub mieszkali za granicą, mają partnera z zagranicy, są otwarci na ludzi bo mają jakąś pasję czy hobby albo po prostu są bardziej przyjaźni niż typowy RPAńczyk, który najlepiej czuje się z kulturowo jednolitą paczką z liceum. Znam też wykładowców, którzy nie pozwalają się studentom grupować do pracy w grupach, żeby ich trochę wyciągnąć z własnych baniek.
8. Bezdomność i bieda
Podczas mieszkania w RPA bieda w oczy kole. Na początku człowiek chce każdemu pomóc, wszystko zmienić, psioczy na miejscowych za znieczulicę. Jednak prędzej czy później i jego ta znieczulica łapie. Inaczej nie da się tu żyć. Myślę, że najlepszym kompromisem jest rozsądne pomaganie i udzielanie się w różnych organizacjach bez jednoczesnego kłócenia się z tym czy innym miejscowym, który nie robi nic.
Oczywiście ze względu na apartheid bogate dzielnice są daleko od tych biedniejszych, ale biedę widać wszędzie na przykład przez bezdomność. Bogaci ludzie dalej chcą odpychać od siebie problem i udawać, że żyją w Szwajcarii, ale prawo jest coraz bardziej pomocne w stosunku do bezdomnych i nie traktuje ich równie strasznie, co kiedyś. Choć dalej zdarzają się przymusowe relokacje.
Mam nadzieję, że ta lista była ciekawa. W następnym poście opowiem wam, co obcokrajowcy w RPA lubią. Macie jakieś pytania? Co z wyżej wymienionych byłoby wam najciężej znieść? Dajcie znać w komentarzach.
Przyszła pora na kolejny wywiad. Tym konkretnym jestem podjarana nawet bardziej niż zwykle, bo moja rozmówczyni, Justyna (Justandfamily) opowiedziała mi nieco o kulturzeZulusów. Jej mąż jest w połowie Xhosa, a w połowie Zulusem, ale identyfikuje się jako Zulus. Dodatkowo Justyna mieszka w Kwa-Zulu Natal, czyli w prowincji, z której nie miałam jeszcze gościa ani gościni.
1. Jak to się stało, że zamieszkałaś w RPA?
Mój mąż jest z RPA, ale poznaliśmy się w 2006 w UK. Mieszkaliśmy najpierw w West Sussex, a potem West Yorkshire. W 2008 urodziła się nasza pierwsza córka, Ania. Pod koniec 2011 roku mój mąż musiał wrócić do RPA z powodu rodzinnych interesów. Przez dwa lata byliśmy w związku na odległość i lataliśmy do siebie na dłuższe i krótsze wakacje. Pod koniec 2012 roku okazało się, że znowu byłam w ciąży! Byliśmy bardzo szczęśliwi, choć to była niespodzianka. Na urlopie macierzyńskim, kiedy Oliver miał 2 miesiące, pojechałam z dziećmi dołączyć do męża w RPA. Przedtem byłam tam kilka razy, ale to tylko ma wakacje. Po tej ostatniej wizycie nigdy nie wyjechaliśmy. W październiku tego roku minie nam 9 lat w RPA. Tu urodziło się nasze trzecie dziecko, córka Luna.
2. Czy odczuwasz jakieś różnice kulturowe między Tobą a Twoim mężem? Jeśli tak, jaką one grają rolę w twoim związku?
Jesteśmy małżeństwem od 13 lat i uważam, że najważniejsze w związku mieszanym są równowaga i szacunek dla swoich kultur. Mój mąż wyznaje wartości tzw. zachodnie i mamy takie same poglądy na życie. Kiedy są jakieś rodzinne uroczystości, podporządkowujemy się tradycjom. Ja robię to, czego oczekuje się od zuluskiej żony „makoti”, czyli muszę nosić „doek” (chustkę) na głowie żeby zakryć włosy i nie mogę nosić spodni. Mężatki nie mogą też nosić bluzek czy sukienek bez rękawów, krótkich, lub z dużymi dekoltami.
Podczas uroczystości mężczyźni i kobiety siedzą osobno. Tradycyjne rodziny są duże, więc trzeba sporo gotować. Moje miejsce jest w kuchni z innymi makoti. Gdy jedzenie jest gotowe przynoszone jest mężczyznom i podawane w kolejności od najstarszego do najmłodszego. Takie uroczystości nie zdarzają się często więc nie mam z tym problemu. Rozumiem i szanuję kulturę zuluską, nawet gdy coś do końca nie ma to dla mnie sensu.
W naszym małżeństwie wszystko jest zbalansowane kulturowo – jemy dania typowo polskie czy europejskie, ale i afrykańskie. Jest dla nas ważne, aby nasze dzieci znały swoje polskie i afrykańskie korzenie. Nasze pociechy mają także imiona Zulu, z których każde ma przypisane znaczenie. Nasza pierwsza córka to Anna Amahle, a Amahle znaczy „piękna”. Imię Zulu Olivera to Siyamthanda, czyli „kochamy go/ją”, a Luna to skrót od Lunathi, co znaczy „Bóg jest z nami”.
3. Czy Twoje dzieci urodziły się w RPA? Jak oceniasz tutejszą opiekę okołoporodową i sam poród pod względem medycznym?
Mąż Justyny z Anią i Oliverem oraz nosorożcem w tle
Ania i Oliver urodzili się w UK, a Luna tutaj. Opiekę w ciąży mogę porównać do tej w UK . W UK opieka zdrowotna jest za darmo, a tutaj musiałam płacić za wszystko – za każdą wizytę, badanie krwii, usg. Nie mamy medical aid, czyli prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego. W UK chodziłam do położnej, a tutaj do lekarza położnika. System i jakość opieki są na podobnym poziomie.
Przy całej trójce dzieci miałam porody naturalne, choć za każdym razem sztucznie wywoływane, bo byłam po terminie. Jedyna różnica jest taka, że w RPA przy porodzie jest lekarz prowadzący ciąże, a położne grają tutaj drugie skrzypce.
Sam szpital był okej, a jedzenie bardzo dobre. Dziecko po porodzie jest zabierane na oddział pediatryczny bez względu na stan zdrowia. Musi zostać zbadane i być obserwowane przez pielęgniarki. Mama w tym czasie powinna odpoczywać. Ja jednak chciałam szybko Lunę z powrotem i kilkakrotnie dzwoniłam na pielęgniarki z niecierpliwością, by w końcu mi ją dali.
4. Twoje dzieci chodzą w RPA do szkoły. Co myślisz o tutejszym systemie edukacyjnym?
Ania w szkole na Heritage Day, czyli Dniu Dziedzictwa
Ania jest w 9 klasie (odpowiednik polskiego liceum), a Oliver w 3 klasie podstawówki. Ania w zeszłym roku była w innym liceum, w żeńskiej szkole z internatem, która z powodów mieszkaniowych była dla nas jedyną możliwością. Szkoła z internatem to było ciężkie przeżycie, ale nie wiem dla kogo bardziej 😀 Ania była zadowolona – otoczona koleżankami, miała dużo różnych zajęć pozaszkolnych. Teraz mieszkamy na południowym wybrzeżu i mam moje najstarsze dziecko w domu. Jestem bardzo szczęśliwa z tego powodu.
Ania i Oliver chodzą do prywatnej szkoły. Z pewnością poziom edukacji w szkołach prywatnych jest wysoki, klasy są małe około 20 uczniów, a nauczyciele zawsze dostępni dla rodziców. Można im wysłać maila z uwagami i w ciągu kilku godzin otrzyma się odpowiedź.
Dzieci tutaj mają lekcje w-fu na dworze. Rok szkolny podzielony jest na 4 kwartały – zaczyna się w styczniu i kończy się na początku grudnia. Pierwszy kwartał to pływanie bo mamy lato, później piłka nożna, hokej na trawie, a 4 kwartał to pływanie i rugby.
Ogólnie jestem bardzo zadowolona z tutejszego systemu edukacyjnego, jest porównywalny z europejskim. Moje dzieci uczą się po angielsku i mają dodatkowy język, afrikaans.
5. Twój mąż jest Zulusem. Opowiedz trochę o tej kulturze.
Ojciec mojego męża był Zulu, a mama Xhosa. Mąż uważa siebie za Zulu. Kultura jest kolorowa, dziewczyny noszą kolorowe korale, wszyscy często śpiewają i tańczą. Moim ulubionym aspektem tej kultury jest taniec. Lubię obserwować tancerzy Zulu. Zazwyczaj grupa tancerzy czyli dziewczyny z chłopakami albo sami chłopcy tańczą do muzyki z bębnów. Pamiętam, że kiedy pierwszy raz widziałam takich tancerzy byłam pod ogromnym wrażeniem. Dźwięki tych bębnów są bardzo specyficzne i często aż mam od nich gęsią skórkę.
6. Czy są jakieś zuluskie święta czy obchody, o których chciałabyś opowiedzieć?
Z rodziną
Opowiem Wam o Imbeleko. Podczas tej uroczystości żona i dzieci są przedstawione przodkom. Według tradycji powinno to być zrobione jak dziecko ma 10 dni, ale nikt tego już nie przestrzega. Żeby zorganizować taką imprezę potrzeba dużo oszczędności i pracy – obchody trwają 2 dni. Zaczynają się w piątek a kończą w sobotę wieczorem.
Wszystko odbywa się w okrągłym domu, gdzie po jednej stronie siedzą kobiety a po drugiej mężczyźni. Każda osoba, która jest przestawiana przodkom musi mieć swoje zwierzę, które będzie złożone w ofierze. Mój mąż miał woła i owce, moje dzieci kozy, a ja owcę. Podczas ceremonii jest palona suszona szałwia tak, aby powstał dym. Potem głowa rodziny mówi do przodków. W naszym przypadku był to najstarszy brat mojego męża, który opowiadał przodkom o naszej rodzinie i prosił żeby chronili nas od złego. Ja z dziećmi siedziałam na dywanie z trawy. Małe zwierzęta zostały zabite w środku. Ja i dzieci mogliśmy wyjść, aby tego nie oglądać.
Zachowuje się żółć i kawałek wątroby z każdego zwierzaka. Na zdjęciach możecie zobaczyć nadmuchany woreczek żółciowy doczepiony do guzika mojej bluzki – oznacza on, że poświęcone zwierzę zostało zaakceptowane. Aby rytuał mógł się dopełnić, trzeba się napić żółci swojego zwierzęcia i zjeść kawałek wątroby. Reszta żółci jest kropiona na ręce i nogi, a tego wieczoru nie można się myć.
Podczas ceremonii serce waliło mi jak młotem, ale musiałam podtrzymać honor białych kobiet. My też jesteśmy waleczne i odważne. Żółć jest naprawdę gorzka! Wątroba nawet nie wiem jak smakuje, bo ten mały kawałek połknęłam. Na drugi dzień dostaliśmy bransoletki ze skóry naszych zwierzaków nazywane isiphandla. One oznaczają, że było się w kontakcie z przodkami. Nie wolno tych bransoletek przecinać albo próbować zdjąć, to one same mają odpaść. Kiedy to się stanie powinny zostać spalone w okrągłym domu.
Na zdjęciu widać bransoletki isiphandla i woreczek żółciowy na bluzce Justyny
Ja nosiłam swoje bransoletki przez 3 miesiące. W końcu teściowa powiedziała mi, że mogę już je zdjąć, bo noszę je przez długi czas. Kiedy bransoletka była sucha to wcale mi nie przeszkadzała. Najgorsze było, kiedy skóra zaczęła cuchnąć. Lokalne kobiety poradziły mi żeby smarować je octem. Po dwóch dniach już nie było problemów. Muszę wam przyznać, że tymi bransoletkami budziłam zainteresowanie ludzi, którzy mnie nie znali. Nie wierzyli mi, że jestem makoti.
7. Opowiedz nam o Margate, gdzie mieszkasz i o prowincji KwaZulu-Natal
Patrzcie, jak zielono w KZN
Kiedyś mieszkaliśmy na wsi, w Umzimkhulu. Aktualnie żyjemy w Margate. To małe miasteczko na południowym wybrzeżu, często odwiedzane przez turystów. Mieszkamy tutaj od stycznia i już się zadomowiliśmy.
Latem bywało ciężko z powodu upałów (przypis Magdy – styczeń to lato w RPA). Czasami wilgotność była tak wysoka, że pranie nie schło mimo 40 stopni. Musiałam wszystko prać po raz drugi bo zaczynało butwieć.
Prowincja KwaZulu Natal jest znana z plaż, Gór Smoczych i sawanny. Kilka tygodni temu nasza prowincja bardzo ucierpiała z powodu powodzi. Setki domów zniszczonych, setki ludzi straciło życie. Osobiście nie byłam dotknięta powodzią, ale moje dzieci nie chodziły do szkoły, a drogi były zalane. Takiego deszczu nigdy nie widziałam, padało non stop przez 5 dni z różnym natężeniem.
Jednej nocy nie mogłam spać, bo martwiłam się o nasze bezpieczeństwo. Mieszkamy na parterze i już rozmawiałam z sąsiadka czy będziemy mogli się u niej schronić, jeśli nas zaleje. Spakowałam nawet torbę z najważniejszymi rzeczami.
8. Za co najbardziej cenisz RPA?
Wszystkie dzieci Justyny razem
Najbardziej cenię to, że tu w końcu znalazłam swoje miejsce na ziemi u boku mojego męża! Piękno tego kraju zapiera dech w piersiach. Uwielbiam siedzieć na ławce i patrzeć na fale ocean. Prawie każdego dnia idziemy spacerkiem na plażę. Nawet mała Luna reaguje na fale i jest nimi niesamowicie podekscytowana.
9. Co Ci się najmniej tu podoba?
Najmniej podoba mi się biurokracja. Wszystko zajmuje bardzo dużo czasu i muszę mieć ogromne zapasy anielskiej cierpliwości.
Kolejna rzecz to load shedding, czyli planowe przerwy w dostawie elektryczności. RPA nie daje rady wyprodukować wystarczająco dużo prądu w związku z tym wyłączają prąd na 2,5h, czasami nawet po kilka razy dziennie!
Następną rzeczą której nie lubię jest przestępczość. Niedawno chcieli ukraść nasz samochód, gdy jechał nim mój mąż. Jest on dobrym kierowca i udało mu się uciec. (Przypis Magdy – tu chodzi o carjacking, rodzaj przestępczości w RPA, gdzie przestępcy otaczają samochód i wymuszają na kierowcy porzucenie go, często mają broń). Podczas lockdownu napadnięto na nasz sklep z bronią w ręku. Mieliśmy szczęście, bo nikt nie odniósł żadnych obrażeń. Ukradziono jedynie pieniądze i papierosy.
10. Czy jest coś, co chciałabyś powiedzieć polskiemu czytelnikowi na temat RPA? Ten kraj kojarzy się w Polsce raczej negatywnie.
Ludzie mają głupie skojarzenia, kilkakrotnie mnie pytano jak się żyje Afryce. Takie pytanie od razu sprawia, że nie mam ochoty rozmawiać z daną osobą. Mieszkam w państwie RPA, a Afryka to kontynent!
RPA to jedno z najlepiej rozwiniętych państw na tym kontynencie. Każdy może znaleźć co lubi – góry, plaże, duże miasta, festiwale, koncerty, restauracje albo można zabrać namiot i wybrać się na prawdziwa przygodę.
Naprawdę jest w czym wybierać – najlepiej przekonać się samemu i wyrobić sobie własną opinię na temat RPA, a nie powtarzać zasłyszane historie. Podróże kształcą!
Kiedy prowadziłam weekend o RPA na Instagramie u Polki na Obczyźnie wiele pytań dotyczyło zespołu Die Antwoord, czyli Ninji i Yolandi Visser. Jest to wielki muzyczny hit eksportowy RPA. Tutaj nie jest to jednak specjalnie lubiany zespół, mimo że jest rozpoznawalny. Najpierw opowiem wam o nowym skandalu, który wybuchnął w zeszłym tygodniu, potem o tych nieco starszych, a na koniec wyjaśnię skąd brak ekscytacji tym zespołem w ich rodzinnym kraju.
Doniesienia o Die Antwoord jako dysfunkcyjnej rodzinie zastępczej
Die Antwoord zostało rodziną zastępczą chłopca o imieniu Gabriel “Tokkie” du Preez, gdy ten miał 11 lat. Jak to się stało? Fotograf Ben Jay Crossman zrobił chłopcu i jego rodzinie zdjęcie. Tokkie ma niecodzienny wygląd ponieważ cierpi na hipohydrotyczną dysplazję ektodermalną. W związku z tym ma tylko dwa zęby na górnej szczęce i wydawał się Die Antwoord idealnie do nich pasować ze swoim dziwnym wyglądem. Zaczęli odbierać go ze szkoły, zaprosili do udziału w ich teledysku I Fink You’re Freaky. Ponieważ Tokkie pochodził z bardzo biednej rodziny w Johannerburgu, Die Antwoord zostali jego rodziną zastępczą, oficjalnie, by zapewnić mu lepsze życie.
Niestety jak wynika z wywiadu opublikowanego na YouTubie w zeszłym tygodniu, Die Anwtwoord dopuścili się różnego rodzaju nadużyć. Du Preez nie skończył szkoły mieszkając u nich, zamiast tego korzystali z niego jako z taniej siły roboczej. Ninja i Yolandie wmawiali mu też, że był diabłem i namawiali do robienia złych rzeczy np. do nagrania wideo, gdzie obraża swoją biologiczną rodzinę, bo jest biedna. W wyniku tych psychologicznych gierek, chłopiec dźgnął nożem swojego brata. Ninja rzekomo pogratulował mu tego wyczynu.
Zespół namawiał Tokkiego także do brania udziału w okultystycznych rytuałach i pobierali od niego krew, którą w tych rytuałach wykorzystywali. Podczas rytuałów i nie tylko podawali nieletniemu Tokkiemu narkotyki, w tym marijuanę i grzybki halucynogenne. Chłopiec dużo przebywał też w towarzystwie gangsterów. Nie od dziś wiadomo, że Die Antwoord lubi się obnosić znajomościami w kapsztadzkim półświatku.
Jeszcze bardziej niepokojące są jednak oskarżenie o nadużycia seksualne. Zespół miał zmuszać chłopca i jego siostrę do rozbierania się oraz patrzenia na nich, gdy byli nago. Die Antwoord bowiem również przysposobiło siostrę Tokkiego. To właśnie martwienie się o los 14-latki, sprawiło, że Tokkie postanowił wypowiedzieć się publicznie na temat nadużyć ze strony Die Antwoord. Cały wywiad dostępny jest tutaj:
Die Antwoord w tej chwili zaprzecza doniesieniom i ani policja ani prokuratura nic jeszcze z nimi nie zrobili. To pewnie kwestia czasu, biorąc pod uwagę, że fotograf dzięki któremu Die Antwoord poznało du Preeza już potwierdził część zeznań.
Nie można zapomnieć, że nie jest to pierwszy raz, gdy Die Antwoord oskarża się o nadużycia seksualne. Zarzuty o napaść seksualną padły ze strony australijskiej piosenkarki, Zheani Sparkes. Yolandi także była w sprawę zamieszana, bo najpierw znalazła piosenkarkę na Instagramie, a potem pomogła zwabić ją do RPA. Gdy te oskarżenia ujrzały światło dzienne o molestowaniu seksualnym opowiedziała włosko-amerykańska piosenkarka, Jade Carrol. Tę kobietę Ninja miał dotykać w miejscach intymnych mimo jej wyraźnego sprzeciwu. Obydwu paniom Ninja rzekomo powiedział, że podobają mu się, bo przypominają mu jego córkę.
Inne skandale
Skandale są jednym z powodów dla których Die Antwoord nie jest specjalnie lubiane w RPA. Śpiewają w afrikaans, więc ich grupą docelową mogliby być Afrykanerzy. Są oni jednak konserwatywną grupą społeczną, a zespół często żartuje z religii i epatując seksualnością. Poza Afrykanerami zespół podpadł także innym grupom społecznym za:
– blackface, czyli udawanie osoby czarnoskórej w teledysku, ale też za trywializację kultury Xhosa i wrzucanie ważnych symboli od tak, do teledysków bez kontekstu
– inne przywłaszczenia kulturowe – elementów kultury biednych ludzi w townships i innych biednych dzielnicach oraz kultury gangsterskiej
– za przekleństwa i wyzwiska uznawane za obraźliwe dla grup społecznych np. kobiet (wszechobecne słowo poes, czyli c*pa) czy osób czarnoskórych (cz*rn*ch)
– homofobia – opublikowano wideo, w którym Die Antwoord wyzywa otwarcie homoseksualnego piosenkarza od p*dał*w. Przypominam, że w RPA jest prawna ochrona przedstawicieli społeczności LGBT przed dyskryminacją.
To nie tak, że nikt Die Antwoord w RPA nie lubi. Zwraca się uwagę na ich liczne współprace z lokalnymi artystami czy promowanie ich twórczości. Jednak dla ludzi w RPA niespecjalnie jest w nich cokolwiek niezwykłego. Po pierwsze bardzo dużo ludzi rozumie w jakimś stopniu afrikaans, a ich teksty są głupie. Po drugie dźwięk samego afrikaans czy angielskiego z akcentem afrikaans, tak atrakcyjny dla zagranicznej publiczności, jest tu bardzo powszechny. Po trzecie są te wszystkie kontrowersje i nawet fajna nuta, nie pomoże, jeśli uważasz, że teledysk danego zespołu osobiście Cię obraża.
Myślę, że to trochę tak jak z Rammsteinem, który jest dużo bardziej popularny za granicą niż w Niemczech. W innych krajach podoba się industrialne brzmienie z niemieckim, a tekstu ludzie nie rozumieją. Sama jestem fanką tego zespołu, ale ich angielskiego albumu nigdy nie słucham, bo trochę żenła. Tak samo Die Antwoord, momentami nawet przy moim poziomie afrikaans jest nie do przełknięcia. Dam wam refren jednej z piosenek:
Wat kyk jy? – Na co się patrzysz?
Refren:
Wat kyk jy? (Fokof!) – Na co się patrzysz? (Spierd*laj!)
Wat kyk jy? (Poes!) – Na co się patrzysz? (C*pa!)
Wat kyk jy? (Fok jou!) – Na co się patrzysz? (Pi*erdol się!)
Wat kyk jy? (Jou naai!) – Na co się patrzysz? (J*biesz się!)
I to wszystko x 2 jakby ktoś nie zrozumiał wzniosłego przekazu piosenki 😀
Czy macie prawo lubić Die Antwoord? Jasne, bez kontekstu kulturowego łatwo się zafascynować tych ich popową papką w teledyskach, nuty nie są złe. Tylko szkoda, że nie są bardziej jak Stromae, który głośno mówi o swoich inspiracjach. Die Antwoord sobie bierze, co chce z kultur(y) RPA, ale też nigdy w wywiadach nie mówimy na ten temat niczego ciekawego, tak, żeby ktoś się mógł zainteresować. Nikomu niczego też nie przypisują, jakby sami wszystko wymyślili. Dla mnie to poza wszystkim innym totalnie zmarnowany potencjał ich pozycji.
Nie uważam, że artystę trzeba łączyć z jego zachowaniami w życiu prywatnym. Od oceny przestępstw jest sąd i jeśli Die Antwoord popełnili zbrodnie i faktycznie znęcali się nad tymi dziećmi to mam nadzieję, że poniosą konsekwencje. Sprawa o napaść seksualną ze strony Ninji też nie zniknęła – jeśli pojedzie do Australii to będzie musiał liczyć się z konsekwencjami prawnymi tej wizyty, bo wspomniana wyżej artystka złożyła zawiadomienie na policję.
A wy co myślicie o tej sprawie? Lubicie Die Antwoord? Dajcie znać w komentarzach 🙂
Powoli szykuję się do wizyty w Polsce i i zaczynam kupować prezenty. Uwielbiam to robić i nie wiem, jak wszystko dam radę przewieźć 😀 Osoby, które prezentów się ode mnie spodziewają może niech nie czytają tego artykułu i nie psują sobie niespodzianki 🙂
Polecam kupować pamiątki na marketach afrykańskich dla turystów (np. Green Market Square w Kapsztadzie) zamiast centrów handlowych. Wspieracie wtedy bezpośrednio małe biznesy. Od razu podkreślcie, że jesteście z Polski. Ceny są często pod Amerykanów, więc sprzedawca natychmiast schodzi z cen, gdy wie, że nie stamtąd jesteście. Z drugiej strony nie Januszujcie i nie targujcie się do upadłego, gdy cena jest uczciwa.
Amarula i słodycze z Amarulą
Amarula to znany produkt eksportowy z RPA. Jest to słodki, mleczny likier, nieco w smaku przypominający Baileys. Likier jest robiony z owoców Maruli, który rosną tylko w tym kawałku globu. Poza standardowym likierem Amarula, można też przywieźć wariacje o smaku maliny, czekolady i baobabu lub etiopskiej kawy. Oczywiście likier jest dostępny w wersji podstawowej, ale i w bardziej wypasionych zestawach.
Poza likierem można kupić czekoladki w czekoladzie gorzkiej lub mlecznej lub krówki. Trzeba jednak wiedzieć, że tutejszy odpowiednik krówek, czyli fudge, nie do końca smakuje jak ich polski odpowiednik.
Wino i inne alko
RPA jest dużym eksporterem wina. Wina południowoafrykańskie są smaczne i gdy kupowane w RPA niedrogie. Oczywiście można zainwestować w te dużo lepsze i droższe z farm wina, ale w każdym sklepie znajdziecie porządne marki. Najlepiej spróbować samemu, zanim kupicie na prezent 😉
Poza winem modne stały się piwa kraftowe, a także giny i inne alkohole z małych rozlewni. To prezent bardziej nietuzinkowy, bo znajdziecie wina z RPA w Polsce, ale inne napoje alkoholowe nie bardzo.
Biltong
Biltong to suszone mięso w przyprawach. Mięsożercy stąd i neofici skądinąd je uwielbiają. Poza biltongiem możecie kupić też inne suszone wyroby mięsne takie jak droewors.
Afrykańskie rzeźby i maski
Rękodzieło afrykańskie bywa przepiękne, ale trzeba je kupować z głową. Jeśli zależy wam na tym, by kupić coś z hebanu czy z prawdziwymi złoceniami to jednak polecam specjalistyczne sklepy z rękodziełem. Tam będą czekać na was wysokie ceny i tak jak w każdym sklepie, cena jest ustalona z góry, targować się nie wypada.
Jeśli szukacie ładnych, drewnianych masek czy rzeźb z dowolnego drewna to znowu zapraszam na afrykańskie markety. Z rękodzieł południowoafrykańskich, zazwyczaj znajdziecie Zulu czy (Se)tswana, rzadziej Xhosa. Dopytajcie skąd te rzeczy pochodzą, bo masa sprzedawców nie pochodzi z RPA i ich dzieła nie zawsze są południowoafrykańskie. Nikt wam nie będzie ściemniał, jak się dopytacie.
Pap i chakalaka
Macie ochotę zrobić południowoafrykański posiłek w domu w Polsce? Przywieźcie rodzinie worek papu z supermarketu z chakalaką.
Ubrania lub przedmioty z tkanin
Shweshwe
Ja jako osoba biała mieszkająca w RPA nie noszę ubrań afrykańskich, bo jest to źle odbierane. Chodzi oczywiście o przywłaszczenia kulturowe, temat skomplikowany, ale ważny i do przemyślenia. Gdyby mój mąż był z kultury Xhosa czy innej afrykańskiej to myślę, że bym to robiła. Jeśli turysta biały czy nie, wspiera jednak lokalnych krawców, kupuje afrykańskie stroje i mówi skąd je przywiózł to myślę, że nie ma w tym nic złego.
Przy zakupie zachęcam do zapytania skąd są dane wzory. Multum sprzedawców na marketach jest z Kongo, a jak nie dopytacie to potem opowiadacie ludziom, że kupione ubrania są skądinąd.
Moim zdaniem ubrania lepiej niż na marketach kupić w afrykańskim sklepie dla lokalsów. Znajdziecie je w każdej dzielnicy. Najbardziej południowoafrykański wzór to shweshwe, dostępny w różnych kolorach. Możecie kupić sobie tradycyjny strój afrykański albo postawić na afrykańskie wzory w ciuchach na modłę zachodnią. Jeśli nie przeszkadza wam sporo wydać to polecam PRZEPIĘKNE ubrania południowoafrykańskiego projektanta, Davida Tlale.
Kupujecie prezenty i nie znacie czyjegoś rozmiaru? Zamiast ubrań możecie komuś kupić np. portmonetkę, poduszkę, torbę, zeszyt czy…maseczkę w shweshwe lub inny lokalny wzór.
Cokolwiek z proteą
Protea to narodowy kwiat RPA, który naturalnie występuje tylko tutaj. Jest to bardzo lansowany motyw, który można znaleźć dosłownie na wszystkim. Kwiat jest bardzo urokliwy, więc jest to ładny prezent.
Malowane lub rzeźbione strusie jaja
Farmy strusi moim zdaniem są miejscami średnio okej pod względem etycznym. Poza tym, że strusie często hodowane są na mięso, są też po prostu atrakcją turystyczną. Goście mogą zwierzęta karmić, ale i na nich…siadać. Zdarza się, że struś ugina się pod ciężarem danej osoby, widać, że nie lubią być zaganiane do takich drewnianych konstrukcji, które krępują im ruchy, a w których dane siadanie się odbywa.
Niemniej jednak strusie jajka są popularną pamiątką i można je dostać w wielu miejscach turystycznych. Na farmie strusi macie większe szanse, że faktycznie będą to strusie jaja, a nie coś innego. Oczywiście w sklepie każdy będzie wasz przekonywał, że to nie jest plastik, ale bywa różnie.
Fynbos i Fleurs du Cap
Poza proteą można zainwestować w kosmetyki z fynbosem, czyli roślinnością charakterystyczną dla mojego regionu Przylądkowego-Zachodniego. Można je dostać w całym kraju, nie tylko w moich okolicach.
Rooibos i honeybush
Herbatka rooibos to kolejny znany produkt eksportowy. Ten napój o ziemistym smaku można kupić na całym świecie, ale wiadomo, z miejsca, gdzie się produkuje najlepiej. Herbatka honeybush jest nieco mniej znana na świecie, więc jeśli zależy wam na oryginalnym prezencie to postawcie na nią. Jest równie znana z benefitów zdrowotnych, co rooibos.
Pierdółki
Macie dużo osób do obdarowania? Warto postawić na małe rzeczy – afrykańskie bransoletki, kolczyki, magnesy, drewniane sztućce, podkładki pod kubki czy zakładki do książek. Markety są pełne takich rzeczy. Zwróćcie uwagę na to, jak to jest wykonane. Są olbrzymie różnice w cenach, ale i w jakości. Moim zdaniem zawsze warto wesprzeć sprzedawcę, który do pracy się przykłada.
Jeśli macie jakieś pytania to zapraszam do zadawania ich w komentarzach 🙂
Na każdy kraj można marudzić albo wychwalać go pod niebiosa. Prawda jest taka, że gdziekolwiek byśmy nie mieszkali, coś nam nie będzie pasować. Trzeba po prostu wybrać taki kraj, gdzie w miarę odpowiada nam zestaw plusów i minusów. Oczywiście najłatwiej jest, gdy tym krajem jest nasz rodzinny, ale życie jest jedno, więc jeśli tak nie jest, warto rozważyć opcje.
Okej, nie będę już dziś więcej filozofować 😀 Zamiast tego, opiszę wam fajne RPAńskie pomysły ułatwiające tu życie. Oczywiście fajność też może być subiektywna, ale to jej można oczekiwać od formy takiej jak blog 😉 Post jest zainspirowany filmikiem Joanny Strózik, bo wiele rzeczy, o których wspomina w Australii zgadza się z tym, co mamy tutaj. Podejrzewam, że to wszystko brytyjskie wpływy kolonialne.
1. Kranówka w restauracjach
Może jestem dziwna albo mam jakiś wydyganych rodziców, ale ja w Polsce byłam uczona, żeby wody z kranu nie pić. Jeden rodzic miał w pewnym momencie w domu filtr do wody, inny inwestował w butelkowaną mineralną. Jeśli wybucha wam mózg po poprzednim zdaniu to dwa domy wynikają z tego, że moi starzy są po rozwodzie.
Anyway. Tutaj kranówkę piję się normalnie. Jest też powszechnie dostępna w restauracji w stylu francuskim, czyli można o nią poprosić i jest za darmo. Jeśli macie ochotę ugasić pragnienie darmową kranówką, prosi się o tap water i kelner nam przyniesie. Większe pasożyty cyfrowo-nomadyczne po zamówieniu jednej kawy piją tylko to, pracując z kawiarni i zajmując stolik całymi godzinami.
Co ciekawe, gdy w 2018 moja prowincja borykała się ze straszna susza, przestano podawać wodę z kranu w wielu restauracjach w Kapsztadzie i okolicach. Dostępna była wtedy tylko woda butelkowana, co bardzo oburzało klientów przyzwyczajonych do tej opcji kranówki. Susza była wtedy naprawdę straszna i przewidywano, że Kapsztad w Dniu Zero zostanie pierwszym miastem na świecie, w którym skończy się woda. Nie skończyła się tylko dzięki różnym interwencjom technologicznym i opadom, które w końcu nadeszły.
2. Płatności bezgotówkowe
Karty dotykowe znacie na pewno i z własnego podwórka. W RPA rozwinęły się także inne opcje płatności bezgotówkowych, zwłaszcza płatności apkami takimi jak SnapScan czy Zapper. Jest to bardzo popularne na wszelkiego rodzaju marketach i w bardziej nowoczesnych miejscówkach, ale z tej opcji korzystają też sklepy internetowe i organizacje dobroczynne. Dodatkowo coraz więcej miejsc w miastach decyduje się na całkowite wycofanie gotówki jako formy płatności i informują klientów “We’ve gone cashless!”. Wbrew pozorom jest to mało irytujące, bo człowiek jednak prędzej zapomina portfela niż telefonu.
Taka forma płatności jest bardzo wygodna. Po zeskanowaniu kodu QR danej restauracji na rachunku czy specjalnym stojaku, wpisujecie sumę, dodajecie napiwek i tyle. Można też szpanować i płacić smart zegarkiem, jak mój mąż. Olbrzymim pomocnikiem w rozwoju tej dotykowej technologii była oczywiście pandemia. Nawet przed nią jednak dużo biznesów widziało w niej jej wartość. Miejsca, które nie mają gotówki są naturalnie mniej narażone na napady rabunkowe, które niestety się zdarzają. W miejscach, gdzie wciąż trzymana jest gotówka często widać informację, że kasjer nie ma klucza do sejfu, aby zniechęcić różnych gagatków.
3. Poświadczanie zgodności kopii z oryginałem
Poświadczanie zgodności kopii z oryginałem, czyli uwierzytelnianie jest tu super łatwe. Potrzebny jest wam commissioner of oaths, a wielu pracowników zaufania publicznego ma ten tytuł. Najłatwiej pójść na policję z oryginałem i kopią i poprosić o takie poświadczenie. Tutaj nazywamy to certified copy.
To uwierzytelnienie jest potrzebne dość często przy załatwianiu spraw urzędowych, tak samo jak oświadczenie pod przysięgą (affidavit). Kiedy coś wyjaśniacie, wiele urzędów prosi was o oświadczenie na piśmie pod przysięgą. To jest tak na wszelki wypadek, żeby było wiadomo, że mówicie prawdę. Może to być np. oświadczenie, że mieszkacie z mężem, bo sam fakt małżeństwa tu nie wystarcza. To też załatwicie na posterunku policji.
4. Zakupy online i prywatne usługi kurierskie
Zastanawiałam się, czy dodać ten punkt, bo to, że prywatne usługi pocztowe działają super wynika z tego, że poczta tradycyjna jest beznadziejna 😀 W każdym razie prywatne usługi pocztowe i kurierskie są ekstra rozwinięte. Można dostać coś z innej części kraju czy od osoby prywatnej czy od biznesu, nawet w ciągu 24 godzin. Oczywiście to zależy kto i co, ale jak wam zależy na czasie to naprawdę bardzo pomaga w życiu.
Świetne usługi kurierskie to też zachęta do wszelkiego rodzaju zakupów online. Nie pamiętam, kiedy ostatnio poszłam do sklepu po coś w stylu czajnik, toster, farba do włosów czy nawet szampon. Najbardziej opłaca się zamówić online i nie trzeba długo czekać. Czasami pobierana jest opłata manipulacyjna, ale zazwyczaj sklepy mają minimalną kwotę zamówienia, przy której wysyłka jest darmowa. Tak kupujemy też jedzenie i bardzo to sobie chwalimy, jeśli chodzi o oszczędzanie czasu.
Jeszcze jedna ciekawostka pocztowa: kody pocztowe przypisywane są do całej dzielnicy lub nawet całego małego miasteczka, a nie do ulic.
5. Pomoc w domu
W RPA tzw. klasa średnia i wyżej jest przyzwyczajona do zatrudniania kogoś, kto pomaga w domu. Najbogatsi mają cały szereg osób, kiedyś np. uczyłam francuskiego dziecko, którego rodzina zatrudniała au pair, korepetytorów, ogrodnika, sprzątaczkę (na stałę) i osobę od obowiązków domowych (np. od planowania i kupowania jedzenia). Pani domu nie pracowała z wyboru i myślę, że miała fajne życie, robiąc to, co lubiła.
I w przypadku kurierów i tutaj, to wszystko jest możliwe dzięki niskim zarobkom osób wykonujących prace nie wymagające specjalnych kwalifikacji. Dlatego moim zdaniem bardzo ważne jest, żeby nie płacić ludziom ustawowej stawki minimalnej w wysokości 23.19 randów (6 PLN) za godzinę, tylko wynagradzać ich godnie. My się zawsze tego trzymamy. Dobra, odrobione sygnalizowanie cnoty na dziś. To był sarkazm. Serio to jest super ważne w każdym kraju pomyśleć o człowieku, a nie tylko o pieniądzach, oczywiście w miarę własnych możliwości!
Mimo przydługiego wstępu, uważam, że społeczne przyzwolenie na pomoc w domu jest mega pozytywne. Często widzę panie w polskim internecie przekrzykujące się tym, która się bardziej poświęca dla domu i rodziny i ośmieszające kobiety, które mają kogoś do pomocy. To samo słyszę tu… ale tylko od kobiet z Europy Wschodniej. Moim zdaniem ludzie pracujący czy rodzice czy nie, powinni mieć taką pomoc, jaka im potrzebna i nie ma w tym żadnego wstydu. W RPA czy zatrudniasz osobę sprzątającą czy niańkę nocną czy babysitter, żeby wyjść na randkę z mężem, nikt Cię nie będzie oceniał. Ba! Raczej w drugą stronę, jeśli Cię stać, nikt nie zrozumie, czemu sam(a) sprzątasz dom.
Podsumowanie
Oczywiście, fajnych pomysłów w RPA jest na pewno więcej, ale akurat te są mojemu sercu najbliższe. A wy co najbardziej lubicie w Polsce albo w kraju, w którym mieszkacie? Co wam najbardziej ułatwia życie? Dajcie znać w komentarzach.
Dzisiaj zapraszam was na wywiad z kolejną Polką mieszkająca w RPA. Kasia pochodzi z Gdyni i ileś lat mieszkała w Warszawie. Teraz mieszka z mężem z RPA i córką w małym miasteczku, Gansbaai w mojej prowincji Przylądkowo-Zachodniej.
Jak to się stało, że zamieszkałaś w RPA?
Chyba będę mało oryginalna, ale było to love story 🙂 Akurat firma, dla której wtedy pracowałam, organizowała wyjazd do RPA jako nagroda dla najlepszych sprzedawców, a ja byłam opiekunem tej grupy. W tym samym czasie firma organizowała również wyjazd do Nowego Jorku dla innej grupy, który ja w dużej mierze przygotowywałam i liczyłam na to, że pojadę właśnie do Nowego Jorku. Więc szczerze, jak moja szefowa powiedziała mi, że jadę do RPA, to na początku byłam trochę smutna a może nawet i zła, bo jakoś nigdy o RPA nie myślałam jako o kraju, który chciałabym odwiedzić.
Tak naprawdę, to w tamtym momencie niewiele o RPA wiedziałam. Jeszcze żeby było śmieszniej, to na początku ten wyjazd miał być na Martynikę, ale miesiąc przed wyjazdem został zmieniony kierunek na RPA. Z kolei mój obecny mąż był na tym wyjeździe naszym fotografem i wideografem. I też, najpierw to firma jego kolegi miała mieć to zlecenie, ale z racji innych obowiązków i braku czasu polecili mojego męża. I tak oto dwie osoby, które nie za bardzo miały być w tym miejscu w którym były poznały się i się zakochały 🙂 Po jakichś 2 latach związku na odległość, kilku moich wizytach w RPA, jednej wizycie Lloyda w Polsce, milionie wiadomości na Whatsapp, setkach wysłanych zdjęć postanowiliśmy, że to ja przeprowadzę się do RPA i tutaj spróbujemy budować naszą przyszłość 🙂
Czy odczuwasz jakieś różnice kulturowe między sobą a Twoim mężem? Jeśli tak, jaką one grają rolę w twoim związku?
No właśnie nie bardzo 🙂 Są może jakieś małe różnice typu, że nie do końca rozumiem jak można mieć braai zamiast kolacji wigilijnej czy to, że na dworze chodzi się bez butów, ale już chodzenie w butach po domu jest ok 🙂 To tak trochę pół żartem, pół serio, ale naprawdę nie widzę jakichś różnic stricte kulturowych, które byłyby kością niezgody czy czymś, nad czym musielibyśmy pracować w naszym związku. Jedyne co czasem staje się powodem jakichś nieporozumień to język. Mimo, że ja mówię i rozumiem angielski 🙂 to czasem zdarza się, że coś inaczej odbiorę, albo powiem coś może mniej składnie i mój mąż nie odgadnie moich intencji i z tego powodu powstanie jakieś nieporozumienie. Ale generalnie mimo różnicy charakterów, to obydwoje mamy takie samo podejście do życia i chyba to trzyma nas razem 🙂
Czy córeczka urodziła się w RPA? Jak oceniasz tutejszą opiekę zdrowotną?
Tak, Olivka urodziła się w RPA. W sumie ciąża i poród to moje takie największe zetknięcie ze służbą zdrowia, a w zasadzie to z prywatną opieką medyczną tutaj. Bo w RPA jednak większość osób, które na to stać (i które ja znam), to wybiera prywatną opiekę medyczną. Zatem tylko o takiej mogę się wypowiedzieć i uważam, że w prywatnych placówkach czy szpitalach opieka sama w sobie jest na dosyć wysokim poziomie. Jak mój mąż musiał mieć operację kolana, to praktycznie miał ją z dnia na dzień. Szpital, w którym byłam ja czy mój mąż bardzo czyściutki, co chwila ktoś sprawdzał jak się czujemy, czy czegoś nie potrzeba, całkiem przystępne jedzenie (nawet mogłam sobie wybrać co chcę zjeść) Ale … Nie do końca rozumiem ten system tutaj, bo niby płacisz za jakiś tam pakiet, ale zawsze trzeba się milion razy upewnić, czy na pewno coś co potrzebujesz zrobić będzie pokryte przez ubezpieczenie czy nie. My czasem byliśmy zaskakiwani jakimiś kosztami … Przykład: niby jest napisane, że badania krwi w czasie ciąży są w ramach mojego pakietu, a potem się okazywało, że jednak jakieś konkretne badanie, które zlecił lekarz jednak nie jest i trzeba zapłacić. Trochę to frustrujące, bo samo prywatne ubezpieczenie zdrowotne jest według mnie dość drogie.
Ojej dużo rzeczy! Chyba najbardziej to, że nie jest tu wcale tak ciepło jak myślałam 🙂 Że jest zima i czasem naprawdę trzeba się ciepło ubrać (może nie tak jak w Polsce ale jednak) i że nawet może padać śnieg. Jak zaczęłam mieszkać to zaskakiwały mnie takie małe rzeczy, że np. nie mogę znaleźć proszku do prania czarnych rzeczy, że mozzarella tutaj to raczej występuje pod postacią sera żółtego, albo że chleb to taki chleb tostowy 🙂 Z takich większych rzeczy to biurokracja czy load shedding (czyli planowe przerwy w dostawie prądu). Z takich może śmiesznych rzeczy to, że znajduję tu wiele podobieństw do Anglii jak to, że kierownica jest z innej strony, że nie ma gniazdek w łazienkach, jakieś podobne potrawy. Zaskoczeniem była też dla mnie spora społeczność Indusów, szczególnie w Durbanie. A z takich pozytywnych zaskoczeń to na pewno to, że RPA jest tak różnorodne pod względem turystycznym, że jest tyle miejsc do zwiedzenia, że jest ocean, góry, las, pustynia, ale jak pisałam, ja niewiele wiedziałam o tym kraju przed przyjazdem.
Pochodzisz z Gdyni, później mieszkałaś wiele lat w Warszawie. Jak Ci się żyje w miasteczku Gansbaai? Czy są jakieś rzeczy, których Ci brakuje?
Ja chyba jednak jestem “big city girl” i stwierdzam, że jednak trochę brakuje mi dużego miasta. Na pewno brakuje mi jakichś różnych wydarzeń społeczno-kulturalnych, tego że można sobie wyjść do kina czy wskoczyć do galerii handlowej na zakupy. Teraz mając małe dziecko brakuje mi też jakichś klubików czy zajęć dla maluchów. Ale… żyjemy sobie tutaj spokojnie, nie ma korków, nie ma tłumów (poza sezonem wakacyjnym), cisza, spokój, plaża i ocean na wyciągnięcie ręki 🙂 I oczywiście brakuje mi mojej rodziny i przyjaciół, ale to chyba taki urok życia na emigracji.
Jakie trudności napotkały Cię, gdy podjęłaś decyzję o przeprowadzce do RPA?
Na pewno kwestie wizowe. Wydawało mi się, że wszystko szybko uda się załatwić, a jednak biurokracja o której pisałam i czekanie na dokumenty trochę mnie zaskoczyło i przerosło. Trudnością jest też znalezienie pracy w RPA, szczególnie w małym miasteczku, w którym większość osób jest i mówi w Afrikaans. Ja co prawda od początku nie nastawiałam się na znalezienie pracy, bo od zawsze mieliśmy z mężem w planach naszą firmę turystyczną, jednak teraz w dobie pandemii i braku turystów jakaś praca by się przydała 🙂 Musiałam też wynająć moje mieszkanie w Warszawie i trochę mnie to stresowało, bo nigdy nie wiadomo na kogo się trafi i w razie czego ja jestem tak daleko!
Przypis Magdy: Małżonkowie mieszkańców RPA mimo że teoretycznie mają prawo do pracy, muszą mieć wizę na konkretną pracę, by pracować legalnie. Długi proces i papierologia zniechęca pracodawców do tego stopnia, że wiele miejsc zastrzega sobie, że nie zatrudni osób bez stałego pobytu lub obywateli RPA.
Prowadzicie z mężem firmę. Opowiedz trochę o waszym biznesie.
Tak, mamy firmę Overlandy Tours, która w tej chwili skupia się głównie na regionie w którym mieszkamy, czyli Overberg. Oferujemy dzienne wycieczki dla małych grup, szczególnie szlaki 4×4 (mamy samochód Land Rover Discovery 4) wzdłuż plaży, zachód słońca na plaży, lokalne winiarnie, mniej uczęszczane drogi na najdalej wysunięty na południe kraniec Afryki. Ale tak naprawdę możemy zorganizować wycieczkę po całym RPA w zależności od zainteresowań i budżetu.
Mój mąż od ponad 20 lat działa w turystyce, ma licencję przewodnika, jest wielkim pasjonatem RPA i zjeździł ten kraj wzdłuż i wszerz. Chcielibyśmy skierować ofertę do Polaków, bo jednak RPA nie jest w tej chwili popularnym kierunkiem wśród naszych (moich) rodaków. Głównie turyści są z Anglii, Niemiec, USA, więc dlaczego nie spróbować na rynku polskim? 🙂 Więc jeśli komuś z Was marzy się RPA jako kierunek wakacyjny, ale macie jakieś obawy, to śmiało możecie się z nami skontaktować, a my postaramy się dopasować plan wycieczki do Was.
Jak wpłynęła na Twoje życie pandemia? Jak oceniasz to, jak RPA sobie z nią radzi?
Pandemia zdecydowanie odbiła się na naszym biznesie i w sumie cały czas odczuwamy jej skutki. Turystyka, z której głównie żyliśmy (wcześniej prowadziliśmy także Airbnb), w zasadzie w tej chwili nie istnieje, przynajmniej w naszym regionie. Ale cały czas liczymy, że coś się zmieni, bo mamy wielkie plany i marzenia.
A jak RPA radziło sobie z pandemią … Myślę, że całkiem nieźle, biorąc pod uwagę fakt, że wiele osób, które mieszka w tzw. townshipach nie ma aż takiego dostępu do służby zdrowia czy nawet do informacji. Dosyć szybko był wprowadzony całkowity lockdown. Aczkolwiek niektóre z zakazów czy obostrzeń to był jakiś absurd, jak np. zakaz sprzedaży alkoholu i papierosów… Mimo że dla mnie to nie miało większego znaczenia, bo sama nie korzystam z tych używek, to jakoś nie widziałam większego sensu, a tłumaczenia rządu, że to żeby nie blokować miejsc w szpitalach dla osób które mają jakieś wypadki właśnie po alkoholu może i było słuszne, ale co z tym mają wspólnego papierosy, poza tym, że kwitło sprzedawanie tych używek “spod lady” a ceny potrafiły wzrosnąć z R20 / 5zł do R200 / 50 zł za paczkę! Albo możliwość spaceru tylko w godzinach 6.00 – 9.00! Serio? Nie dość, że w tamtym czasie słońce wstawało dopiero po 7, to przecież oczywiste, że w tych godzinach tłumy wyjdą na spacery, a przecież ma być social distancing 🙂 Ale Polski rząd też miał kilka dość absurdalnych pomysłów, więc myślę, że generalnie każdy z krajów działał trochę po omacku bo nikt nie był gotowy na taką sytuację.
Czy myślisz, że zostaniecie w Republice Południowej Afryki na stałe?
Nie wiem, myślimy o różnych opcjach. Takim naszym marzeniem jest, żeby mieć taki biznes, który pozwoli nam na mieszkanie pół roku w Polsce, pół roku w RPA. Może nawet żeby życie dzielić między Polskę, RPA i USA, gdzie mieszka brat mojego męża. Zobaczymy, co życie przyniesie. Jak pisałam RPA nigdy nie było w moich planach, a mieszkam tutaj już 4 lata 🙂
Gdyby ktoś powiedział Ci, że chce się wyprowadzić za granicę, jakie wskazówki dałabyś takiej osobie na podstawie swoich doświadczeń?
Zorientujcie się najpierw porządnie w papierologii – jakie dokumenty są potrzebne, jaka wiza itp. Najlepiej zapisać się do jakichś grup na Facebooku dla Polaków mieszkających w danym kraju i poszukać informacji. Będzie trochę łatwiej, bo czasem ciężko uzyskać rzetelne informacje nawet z takiego źródła jak ambasada czy urząd.
Po drugie – życie w danym kraju to nie to samo, co wakacje. Nawet jeśli byliście w tym kraju na wakacjach kilkukrotnie, to nadal nie to samo. Jeśli macie możliwość to warto najpierw pomieszkać w danym miejscu kilka miesięcy żeby się przekonać, czy to na pewno miejsce dla Was. I fajnie, jakbyście najpierw mieli jakieś oszczędności, bo nie zawsze znajdziecie od razu pracę (no chyba że jedziecie akurat do pracy).
I tak na koniec, to żeby być otwartym na nową kulturę, na nowych ludzi i za bardzo nie porównywać do tego, co znacie z Polski (czy kraju w którym mieszkacie). To oczywiste, że wszędzie jest inaczej i skoro podjęliście decyzję, że chcecie tam mieszkać, to raczej nie ma sensu porównywania i wynajdywania negatywów. Mi samej się to zdarzało na początku (nawet teraz czasem się zdarza), ale widzę, że o wiele lepiej mi się żyje, jak tego nie robię.
Sporo podróżowałaś po Republice Południowej Afryki. Co najbardziej poleciłabyś polskim turystom odwiedzającym ten kraj?
Wszystko! 🙂 A tak całkiem serio, to uważam, że każda część RPA ma coś fajnego do zaoferowania. Z tych miejsc, w których byłam poleciłabym każde! Ale takie moje TOP 3 miejsca to: Pierwsze to na pewno Kapsztad i okolice jak Półwysep Przylądkowy. Serio jestem zakochana w tym mieście i żałuję, że tam nie mieszkamy. Urzekło mnie to, że w jednym mieście jest dostęp do oceanu i są góry. Góra Stołowa jest niesamowita, na tyle, że zapragnęłam wziąć tam ślub. Uwielbiam spacerować po Waterfroncie czy po Company’s Garden. Na Kapsztad na pewno trzeba by było poświęcić osobny artykuł czy wpis, a nawet cały profil.
Miejsce numer dwa to Park Krugera! Mam na tyle szczęścia, że mój mąż całkiem dobrze zna busz, sam spędził w Krugerze wiele czasu, więc jest w stanie wiele pokazać i opowiedzieć. Lubię tak sobie z nim jeździć i wypatrywać dzikie zwierzęta. Jednak to wielka satysfakcja, jak samemu “wpadnie się” na stado lwic leżących na pustej drodze i ma się ten widok tylko dla siebie 🙂
A trzecie miejsce to Wild Coast i te wszystkie małe miejscowości jak Coffee Bay, Port St Johns czy Cintsa. Uwielbiam, gdyż tutaj czuję się jakbym była w zupełnie innym miejscu. Nie jest to region zbyt popularny turystycznie, więc nie jest aż tak zagospodarowany, jest niemal “dziewiczy”. Są tu niepowtarzalne widoki, przepiękne wybrzeże i co super, mało turystów 🙂
Ale naprawdę inne miejsca w RPA też są świetne! Cała Trasa Ogrodów, Trasa Panoramiczna i Wąwóz Rzeki Blyde, Góry Smocze, obszar iSimangaliso Wetland Park. Mogłabym tak wymieniać i wymieniać 🙂
Czy jest coś, co chciałabyś powiedzieć Polakom o RPA? O tym kraju mało się pisze po polsku, a jeśli już to raczej negatywnie.
No właśnie jest to przykre, że ogólnie w mediach jak już się mówi o RPA to jedynie porusza się negatywy i pierwsze skojarzenie Polaków jak mówię, że mieszkam w RPA to że jest niebezpiecznie. Później dochodzą pytania w stylu czy jest dostęp do lekarzy, czy szkół. A według mnie żyje się tutaj całkiem normalnie 🙂 Oczywiście, kraj ma swoje problemy i są jakieś różnice między tym co znamy z Polski a tym jak się tutaj żyje. Ale …normalnie ludzie chodzą do pracy, dzieci chodzą do szkoły, normalnie robimy zakupy w sklepie, idziemy do restauracji, spotykamy się ze znajomymi, a jak jesteśmy chorzy idziemy do lekarza. Wszystko oczywiście piszę w dużym skrócie, bo temat jest obszerny. Dlatego na swoim Instagramie staram się pokazywać normalne życie. Staram się też pokazywać, jak wiele ten kraj ma do zaoferowania pod względem turystycznym, bo chyba większości RPA kojarzy się z safari i dzikimi zwierzętami 🙂
Gdzie czytelnicy mogą się dowiedzieć więcej o Twoim życiu w Gansbaai? Prowadzisz jakieś media społecznościowe?
Na tą chwilę prowadzę profil na Instagramie @umniewafryce. W planach jest też blog, ale jakoś nie mam czasu, żeby się za niego zabrać … I oczywiście zapraszam też na profil na Instagramie naszej małej firmy @overlandytours – może kiedyś będziemy mogli zabrać Was na wakacje Waszych marzeń 🙂
Loadshedding przychodzi i odchodzi, zmienia poziomy, raz jest lepiej, raz gorzej. Tak średnio jest to kilka dnia na dwa-trzy miesiące. 
Magda w RPA 